Een gevoelig zenuwstelsel: aanleg of overprikkeling?

Westerse geneeskunde: het zenuwstelsel en gevoeligheid

Een gevoelig zenuwstelsel is geen officiële diagnose in de westerse geneeskunde, maar het wordt wel herkend als een manier waarop je lichaam reageert. Daarbij gaat het vooral om hoe jouw autonome zenuwstelsel reageert. Dit deel van het zenuwstelsel regelt automatisch processen zoals hartslag, bloeddruk, ademhaling en spijsvertering, en beïnvloedt ook je spierspanning, slaap- en waakritme, lichaamstemperatuur (bijvoorbeeld door zweten) en je immuunsysteem.

Het autonome zenuwstelsel kent twee standen:

• Het sympathische deel (je actie- en stresssysteem, ook wel bekend als de vecht-vlucht- of vries reactie).

• Het parasympathische deel (je rust- en herstelsysteem).

Als je een gevoelig zenuwstelsel hebt, reageert het sympathische deel vaak sneller en intenser, terwijl het parasympathische deel minder snel en minder gemakkelijk in de ruststand komt. Daardoor blijft je lichaam langer alert.

Omdat het autonome zenuwstelsel zoveel processen in je lichaam aanstuurt, kunnen er uiteenlopende klachten ontstaan. Denk aan buikklachten (zoals het prikkelbare darmsyndroom – PDS), gespannen spieren, hoofdpijn, duizeligheid, hartkloppingen en slaapproblemen. Ook je ademhaling kan ontregeld raken, waardoor je sneller last hebt van een oppervlakkige ademhaling, benauwdheid of hyperventilatie. Mentaal én lichamelijk kan dit zich uiten in onrust, nervositeit of een opgejaagd gevoel, en daarnaast ook in angst of overprikkeling.

Deze klachten kunnen natuurlijk ook bij mensen zonder gevoelig zenuwstelsel voorkomen, maar als je een gevoelig zenuwstelsel hebt, treden ze vaak sneller of intenser op. Je zenuwstelsel reageert simpelweg gevoeliger op prikkels en heeft daardoor meer tijd nodig om tot rust te komen.

Psychologie: hoogsensitiviteit (HSP)

In de psychologie wordt dit fenomeen beschreven als hoogsensitiviteit. De Amerikaanse psychologe Elaine Aron introduceerde hiervoor de term Highly Sensitive Person (HSP). Volgens haar onderzoek heeft ongeveer 15 tot 20 procent van de mensen van nature een gevoelig zenuwstelsel.

Als je hoogsensitief bent, komen indrukken intenser binnen en worden ze dieper verwerkt. Dat kan zich uiten in sterke intuïtie, creativiteit, oog voor detail en een rijke innerlijke belevingswereld. Tegelijkertijd maakt deze gevoeligheid ook dat indrukken sneller overweldigend zijn en dat prikkels of emoties van anderen sterker binnenkomen en dieper doorwerken.

Is een gevoelig zenuwstelsel hetzelfde als HSP?

Een gevoelig zenuwstelsel en hoogsensitiviteit (HSP) hebben veel met elkaar te maken, maar ze zijn niet precies hetzelfde. Een gevoelig zenuwstelsel verwijst vooral naar de lichamelijke kant: hoe sterk je zenuwstelsel reageert op prikkels. Hoogsensitiviteit is een psychologisch begrip dat breder kijkt naar hoe je informatie verwerkt, emoties beleeft en omgaat met je omgeving.

Iedereen die hoogsensitief is, heeft een gevoelig zenuwstelsel. Maar niet iedereen met een gevoelig zenuwstelsel herkent zich in het hele HSP-profiel. Soms is die gevoeligheid aangeboren, soms speelt het vooral op door omstandigheden zoals stress, burn-out of hormonale veranderingen.

Aangeboren aanleg en invloed van omgeving

Een gevoelig zenuwstelsel en hoogsensitiviteit zijn in de basis aangeboren eigenschappen. Vaak merk je al van jongs af aan dat je sterker reageert op prikkels of meer tijd nodig hebt om indrukken te verwerken. Ook erfelijkheid lijkt een rol te spelen: vaak zie je dat gevoeligheid in families terugkomt.

Hoe gevoelig je zenuwstelsel uiteindelijk is, hangt niet alleen af van aanleg. Ook je omgeving en ervaringen spelen een grote rol in hoe het zich ontwikkelt. Een veilige basis, steun en erkenning geven je meer veerkracht, terwijl een gebrek daaraan – of juist ingrijpende gebeurtenissen en trauma’s – je zenuwstelsel gevoeliger en kwetsbaarder kunnen maken voor stress. Hoe gevoelig je zenuwstelsel wordt, is dus heel persoonlijk - ieder mens reageert op zijn eigen manier.

Daarnaast ontwikkel je als kind manieren om met je omgeving om te gaan, om je veilig te voelen of erkenning te krijgen. Deze patronen — later vaak beschermingsmechanismen genoemd — hebben invloed op hoe je als volwassene reageert op prikkels, en spelen ook een rol bij overprikkeling.

Gevoelig zenuwstelsel en overprikkeling

Een gevoelig zenuwstelsel is een aanleg, terwijl overprikkeling meer een gevolg is. Overprikkeling kan bij iedereen voorkomen, maar met een gevoelig zenuwstelsel gebeurt dat vaak eerder en heftiger. Overprikkeling ontstaat wanneer er méér binnenkomt dan je systeem kan verwerken. Dat kan leiden tot klachten als vermoeidheid, gespannen spieren, hoofdpijn of het gevoel emotioneel leeg te zijn.

Beschermingsmechanismen spelen hierin vaak een belangrijke rol. Denk aan de pleaser, perfectionist, pusher of innerlijke criticus. Ooit hielpen ze je om je veilig te voelen, maar nu duwen ze je vaak voorbij je grenzen. Zo raak je sneller overprikkeld en vergroot de kans op burn-out. Juist daardoor maken deze mechanismen je extra gevoelig: ze zetten je vooruit terwijl je zenuwstelsel eigenlijk rust nodig heeft.

Het kan helpend zijn om hier met mildheid en nieuwsgierigheid naar te kijken. Waar komt dit vandaan? En hoe merk je dat dit patroon je vandaag de dag nog beïnvloedt? Als je merkt dat je er steeds opnieuw tegenaan loopt, of dat het je inmiddels meer belemmert dan helpt, kan het waardevol zijn om dit samen met een psycholoog, systemisch coach of traumagericht therapeut te onderzoeken - iemand die met je meekijkt naar de onderliggende patronen en overtuigingen, bijvoorbeeld met familieopstellingen.

Gevoelig zenuwstelsel of gewoon snel gestrest?

Misschien vraag je je af: hoe weet ik of ik een gevoelig zenuwstelsel heb, of dat ik gewoon snel gestrest ben?

Een gevoelig zenuwstelsel herken je meestal al je hele leven. Je merkt dat je sneller reageert op spanning en stressklachten — zoals gespannen spieren, hoofdpijn of vermoeidheid — eerder optreden of intenser voelen. Het is een eigenschap: jouw systeem staat van nature gevoeliger afgesteld.

Snel gestrest zijn kan daarentegen iedereen overkomen. In periodes van hoge druk, zorgen of slaaptekort kan je zenuwstelsel tijdelijk meer “aan” staan. Zodra de omstandigheden verbeteren en je voldoende herstelt, zakt dit meestal vanzelf weer.

Het verschil zit dus in blijvende aanleg versus tijdelijke toestand: een gevoelig zenuwstelsel draag je altijd met je mee, terwijl stressgevoeligheid kan komen en gaan.

Verlangen naar rust en herstel

Of je nu hoogsensitief bent of sneller overprikkeld raakt door een gevoelig zenuwstelsel: in beide gevallen is er vaak een sterk verlangen naar rust en herstel. Dat verlangen kan bij jou intenser en duidelijker voelbaar zijn, terwijl iemand anders het minder snel herkent en langer doorgaat tot het systeem echt grenzen aangeeft.

Gevoelig zenuwstelsel en burn-out

Als je een gevoelig zenuwstelsel hebt, ben je vaak ook gevoeliger voor burn-out. Je systeem raakt sneller overbelast en heeft meer hersteltijd nodig. Wanneer je die rust en ruimte niet neemt, kan dit op den duur leiden tot uitputting. Door goed te luisteren naar signalen zoals vermoeidheid, slaapproblemen of spanning, kun je tijdig bijsturen en een burn-out helpen voorkomen.

Gevoeligheid als kracht

Gevoeligheid is geen zwakte, maar juist een verfijnde manier van waarnemen en voelen. Vaak gaat dit samen met kwaliteiten als intuïtie, creativiteit, inlevingsvermogen en een rijke innerlijke belevingswereld. Het is een gave, al voelt dat misschien niet altijd zo in een wereld die vaak sneller en harder gaat dan goed voor je is.

Als je weet dat je een gevoelig zenuwstelsel hebt, kun je leren meebewegen met wat je nodig hebt en je leven zo inrichten dat het beter bij je past. Niet iedereen zal dit begrijpen — en dat hoeft ook niet. Je bent hier niet om door iedereen begrepen te worden, maar om jezelf beter te begrijpen, je eigen gevoeligheid te erkennen en ernaar te leren luisteren. Zo verandert je gevoeligheid van last naar kompas: het helpt je keuzes maken die goed voor je zijn, grenzen bewaken en een leven leiden dat écht bij jou past.

Hoe kijkt de TCM naar een gevoelig zenuwstelsel?

In de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM) wordt niet gesproken over een zenuwstelsel zoals in de westerse geneeskunde. Toch zijn er duidelijke parallellen. Een gevoelig zenuwstelsel wordt in dit kader niet gezien als iets dat “mis” is, maar als een systeem dat sneller uit balans kan raken en daardoor meer behoefte heeft aan rust en herstel. Dat kan zich op verschillende manieren uiten: lichamelijk in buikklachten, gespannen spieren, hoofdpijn, hartkloppingen, duizeligheid of slaapproblemen, en mentaal in onrust, nervositeit of angst.

De TCM kijkt naar de samenhang tussen deze signalen en naar de rol van de verschillende organen en hun energie. Zo ontstaat een compleet beeld en kan de behandeling zich richten op herstel van balans in lichaam én geest.

• De Lever regelt de vrije stroom van Qi en emoties en ondersteunt je vermogen om veerkrachtig met prikkels van buitenaf om te gaan. Wanneer de Lever-energie in balans is, kun je soepel meebewegen met het leven, je aanpassen aan veranderingen en spanning loslaten. Bij een gevoelig zenuwstelsel raakt de Lever sneller uit balans, waardoor prikkels intenser binnenkomen. Dit kan zich uiten in prikkelbaarheid, gespannen spieren, hoofdpijn, frustratie of het gevoel “vast te zitten”. Ook overprikkeling en een onrustige slaap kunnen hiermee samenhangen. Samen met de Milt (denken en concentratie) en de Nieren (wilskracht) geeft de Lever de kracht om richting te houden in je leven.

• De Nieren worden gezien als de bron van onze diepste energie (Jing) en van wilskracht. Ze vormen de basis die ons stabiliteit, vertrouwen en een gevoel van veiligheid geeft op de lange termijn. Als de Nier-energie sterk is, merk je dat je meer draagkracht hebt en dat je beter bestand bent tegen spanning en prikkels. Bij een gevoelig zenuwstelsel is deze basis extra belangrijk: langdurige stress, overbelasting of overwerk kunnen de Nier-energie sneller verzwakken. Dit kan zich uiten in vermoeidheid, angstgevoelens, onzekerheid of het gevoel je houvast kwijt te zijn. Ook lichamelijke klachten zoals onderrug- of kniepijn, moeite met herstel, kouwelijkheid of nachtzweten komen vaak voor.

• De Milt speelt een centrale rol bij de spijsvertering, maar ook bij het denken en de concentratie. Wanneer de Milt-energie sterk is, voel je je stabiel, heb je voldoende energie en kun je helder nadenken. Bij een gevoelig zenuwstelsel kan de Milt sneller onder druk komen te staan, vooral door overmatig piekeren, zorgen of een teveel aan prikkels en mentale belasting. Dit kan zich uiten in slechte eetlust, een opgeblazen gevoel, losse stoelgang of een zwaar hoofd. Ook vermoeidheid, concentratieproblemen en het gevoel geen “mentale ruimte” te hebben komen vaak voor. Samen met de Lever (richting geven) en de Nieren (wilskracht) ondersteunt de Milt je vermogen om focus te houden en met aandacht door te gaan.

• De Longen vormen de verbinding tussen binnen- en buitenwereld. Ze regelen de ademhaling en spelen een belangrijke rol in het immuunsysteem (Wei Qi), onze eerste laag van bescherming. Wanneer de Long-energie sterk is, kun je vrij en diep ademen, heb je een goede weerstand en ervaar je een natuurlijke balans tussen openstaan voor de wereld en je eigen grenzen bewaken. Bij een gevoelig zenuwstelsel kunnen de Longen sneller uit balans raken, waardoor je je kwetsbaarder voelt voor prikkels van buitenaf. Dit kan zich uiten in oppervlakkige ademhaling, benauwdheid, sneller ziek worden of moeite om grenzen te stellen. Ook gevoelens van verdriet of melancholie horen bij de Long-energie en kunnen je systeem extra belasten.

• Het Hart is de zetel van de Shen, ofwel mind en speelt een centrale rol in ons emotionele en mentale welzijn. Wanneer de Hart-energie in balans is, ervaar je innerlijke rust, helderheid en levensvreugde. Bij een gevoelig zenuwstelsel kan het Hart sneller uit balans raken, waardoor prikkels dieper binnenkomen en emoties intenser worden ervaren. Dit kan zich uiten in slapeloosheid, innerlijke onrust, snel schrikken, hartkloppingen, een opgejaagd gevoel of moeite om echt tot rust te komen.

• Het Hart wordt gezien als de keizer van de organen. Het is het centrum waar alle emoties samenkomen en in samenhang worden ervaren. Elk orgaan draagt zijn eigen emotie – boosheid bij de Lever, angst bij de Nieren, zorgen bij de Milt, verdriet bij de Longen – maar in het Hart worden ze verbonden tot een geheel. Wanneer het Hart stevig en in balans is, voelt de Shen zich veilig en geankerd, en ontstaat er een gevoel van innerlijke harmonie en stabiliteit.

Zo laat de TCM zien dat een gevoelig zenuwstelsel geen losstaande eigenschap is, maar het resultaat van een samenspel van verschillende organen en energieën die sneller uit balans kunnen raken.

Wat kun je zelf doen?

Als je weet dat je een gevoelig zenuwstelsel hebt, helpt het om bewust rust en balans in te bouwen. Kleine gewoontes kunnen al veel verschil maken:

🌱 Ademhaling De inademing activeert van nature het sympathische zenuwstelsel (je actie- en stresssysteem). Bij stress, spanning of een gevoelig zenuwstelsel ga je vaak hoog en snel ademen of je adem zelfs vasthouden. Daardoor blijft je lichaam in de vecht-, vlucht- en vries reactie en staat het voortdurend ‘aan’. Je lichaam komt dan moeilijk tot rust en herstel. Het gevolg is dat de balans tussen in- en uitademing verstoord raakt, wat kan leiden tot klachten zoals benauwdheid, hartkloppingen, duizeligheid of angstgevoelens.

De uitademing activeert je parasympathische zenuwstelsel (je rust- en herstelsysteem), waarbij de nervus vagus een belangrijke rol speelt. Deze zenuw vormt de verbinding tussen je hersenen en veel organen en geeft je lichaam bij elke uitademing een signaal van veiligheid en ontspanning.

Door je uitademing bewust langer te maken, versterk je dit kalmerende effect. Adem rustig in door je neus en wat langer uit door je mond. Je kunt dit verdiepen door zacht te zuchten bij de uitademing. Ook zacht neuriën, hummen of zingen kan de nervus vagus stimuleren en extra rust brengen. 👉 Lees meer over Ademhaling & TCM.

🥦 Voeding

Rustig eten met aandacht en goed kauwen ondersteunt je spijsvertering én werkt aardend. Het brengt rust in lichaam en geest. Ook de keuze van voeding speelt een rol: warme, voedzame maaltijden ondersteunen volgens de TCM de spijsvertering en helpen om je energie beter op te bouwen en vast te houden.

Te veel rauw voedsel, suiker of zuivel kan de spijsvertering juist verzwaren en zorgen voor klachten zoals een opgeblazen gevoel, slijmvorming, loomheid of vermoeidheid. Door lichte, warme maaltijden te kiezen voorkom je dat je systeem overbelast raakt en ondersteun je je algehele balans. 👉 Lees meer over de Chinese voedingsleer.

🏃‍♀️ Beweging

Rustige vormen van beweging, zoals wandelen, yoga of qigong, helpen niet alleen je lichaam te ontspannen, maar kalmeren ook je zenuwstelsel. Ze vertragen je ademhaling, verlagen je spierspanning en activeren je parasympathische zenuwstelsel (je rust- en herstelsysteem).

Intensievere sport kan heerlijk zijn als uitlaatklep en je hoofd even leegmaken, maar zet je lichaam vaak opnieuw in de actiestand. Daarbij komen extra stresshormonen vrij, wat op de lange termijn juist kan leiden tot meer spanning, vermoeidheid of een verstoord ritme.

Toch kan intensief sporten wél waardevol zijn, zolang je goed naar je lichaam luistert en zorgt voor voldoende herstel. De sleutel ligt in balans: afwisselen tussen inspanning en echte ontspanning.

🌙 Slaap

Goede slaap is essentieel voor herstel, zeker wanneer je zenuwstelsel gevoeliger reageert. Op tijd naar bed gaan én consistente slaaptijden aanhouden ondersteunen je natuurlijke bioritme, wat bijdraagt aan een diepere en meer herstellende slaap. Ook leefgewoonten spelen een rol: laat op de avond nog eten of intensief sporten kan de slaapkwaliteit verstoren. Schermvrij een paar uur voor het slapengaan, een avondritueel en eventueel rustige muziek helpen je zenuwstelsel tot rust te komen en maken het makkelijker om de nacht echt herstellend te laten zijn.

😌 Ontspanning en rust

Als je een gevoelig zenuwstelsel hebt, kan het lastiger zijn om echt tot rust te komen. Je systeem staat vaak langer “aan”, waardoor spanning zich sneller opbouwt en je lichaam meer tijd nodig heeft om terug te schakelen naar de ruststand. Juist daarom is ontspanning geen luxe, maar een noodzakelijke basis voor herstel en balans.

Echte ontspanning betekent meer dan even een serie kijken of op je telefoon scrollen. Dat lijkt misschien rust te geven, maar je brein blijft ondertussen prikkels verwerken. Werkelijke rust ontstaat juist in momenten van stilte, eenvoud en aanwezigheid – momenten waarin je zenuwstelsel de kans krijgt om spanning los te laten.

Belangrijk is ook de balans tussen activiteit en ontspanning gedurende de dag. Niet alleen ’s avonds, wanneer de spanning zich al heeft opgebouwd, maar juist tussendoor in korte mini-pauzes. Zo krijgt je zenuwstelsel de kans om steeds een beetje te herstellen, waardoor het ’s avonds makkelijker is om diep te ontspannen en beter te slapen.

🧘 Meditatie

Een paar minuten stilzitten of een korte geleide meditatie kan je zenuwstelsel helpen om uit de actiestand te komen. Het geeft ruimte aan stilte en vertraging, waardoor je lichaam signalen krijgt dat het veilig is om te ontspannen.

Je kunt beginnen met iets eenvoudigs: sluit je ogen, adem rustig in door je neus en wat langer uit door je mond, en volg alleen de beweging van je ademhaling. Maar ook visualisaties kunnen steun geven, zoals je voorstellen dat er stevige wortels uit je voeten de aarde in groeien, waardoor je je meer gegrond en gedragen voelt. Of kies voor een geleide bodyscan of yoga nidra: ontspanningsoefeningen waarbij je rustig je lichaam langsgaat met je aandacht, zodat spanning vanzelf kan loslaten.

🍃 Natuur

Als je een gevoelig zenuwstelsel hebt, kan de natuur een krachtige tegenhanger zijn voor overprikkeling. Buiten zijn verlaagt stresshormonen, vertraagt je hartslag en helpt je systeem terugschakelen naar een natuurlijk ritme. Een wandeling in het bos, de geur van bomen of het luisteren naar vogels kan al genoeg zijn om spanning los te laten en je meer gegrond te voelen. Zelfs korte momenten in de natuur werken herstellend en geven je zenuwstelsel ruimte om tot rust te komen.

🎵 Muziek

Geluid heeft directe invloed op een gevoelig zenuwstelsel. Rustige klanken — zoals pianomuziek, natuurgeluiden, binaural beats, solfeggio-frequenties, klankschalen of mantra’s zoals OM (uitgesproken als ooohm) — helpen hersengolven vertragen en brengen je lichaam richting ontspanning en herstel. Het kan een eenvoudige en zachte manier zijn om je zenuwstelsel te kalmeren, bijvoorbeeld in de avond of tijdens een rustmoment overdag. Ook zachtjes muziek of natuurgeluiden op de achtergrond tijdens het werken kan rust geven en helpen om minder snel overprikkeld te raken.

🌸 Geuren Geur heeft directe invloed op je zenuwstelsel, omdat het via de reukzenuw rechtstreeks verbonden is met het emotionele centrum in je hersenen. Lavendel en kamille hebben een kalmerend effect en ondersteunen diepe ontspanning en betere slaap. Sandelhout en cederhout zijn aardend en brengen rust wanneer je overprikkeld bent.

Voel zelf welke geur jou ontspant en zet die in op een manier die bij je past, bijvoorbeeld met een geursteentje, een druppel op je kussen of een diffuser. ✨ Affirmaties

Bij een gevoelig zenuwstelsel is het belangrijk dat je systeem signalen van veiligheid krijgt en dat je jezelf de ruimte geeft om te vertragen. Affirmaties kunnen daarbij helpen: korte, positieve zinnen die je zenuwstelsel kalmeren en je herinneren om mild te zijn tegen jezelf. Voorbeelden zijn: ik ben veilig in dit moment, ik mag rust nemen, ik mag zacht zijn voor mezelf.

Een affirmatie die krachtig kan werken bij momenten van spanning of angst, bijvoorbeeld wanneer je je hart sterk voelt bonzen, is: het is oké als ik mijn hart zo intens voel — ik mag mijn lichaam er dan aan herinneren dat het veilig is. Je kunt deze ook aanpassen en je eigen maken, zodat hij precies past bij jouw situatie in dat moment.

Een affirmatie heeft het meeste effect wanneer je de woorden ook echt voelt en ze voor jou kloppen. Je kunt ze bijvoorbeeld ’s ochtends, tussendoor of tijdens een meditatie herhalen. Leg daarbij een hand op je hart en een hand op je buik, zodat je de woorden nog dieper kunt laten binnenkomen.

❄️ Koud water

Even je gezicht of hals afspoelen met koud water kan je zenuwstelsel direct helpen om te schakelen naar rust. Het stimuleert de nervus vagus en geeft je lichaam een signaal van veiligheid en kalmte. Ook een douche eindigen door jezelf even kort af te spoelen met koud water kan verfrissend en regulerend werken. Al is het maar een paar seconden — en als het goed voelt, kun je het langzaam wat langer doen. Voel vooral wat voor jou prettig is, want ook een korte prikkel kan al verschil maken.

Wat kan acupunctuur betekenen?

Acupunctuur helpt je zenuwstelsel tot rust te komen. Door specifieke punten te stimuleren kan het autonome zenuwstelsel zich reguleren, waardoor je makkelijker uit de stressstand komt. Tegelijkertijd wordt de Shen van het Hart gekalmeerd, wat meer innerlijke rust geeft en vaak ook de slaap verdiept.

Acupunctuur ondersteunt ook je immuunsysteem, zodat je je sterker en energieker voelt. Ook de doorstroming van Qi en bloed komt in beweging, waardoor spanning afneemt en je lichaam beter kan herstellen. Alles bij elkaar helpt dit je veerkracht te vergroten, zodat je je stabieler voelt en dagelijkse prikkels beter aankunt.

Zo kan acupunctuur een waardevolle ondersteuning zijn als je je vaak gespannen of overprikkeld voelt, maar ook preventief om dit juist te voorkomen.

Veel mensen merken tijdens een behandeling dat hun hoofd rustiger wordt en ze in een diepe ontspanning komen die ze op een andere manier zelden ervaren. Na afloop voelen lichaam en geest lichter en kalmer. Met regelmatige behandelingen ontstaat vaak ook meer veerkracht: je zenuwstelsel schrikt minder snel, reageert minder heftig op prikkels en kan sneller terugschakelen naar rust. Acupunctuur helpt je zo om dichter bij je natuurlijke balans te komen en met meer rust en vertrouwen om te gaan met je gevoeligheid. 👉 Lees meer over acupunctuur 

Wat ik hier deel, komt voort uit mijn interesse, ervaring en scholing. Het is mijn persoonlijke kijk, niet als absolute waarheid, maar als een bron van informatie, inspiratie, erkenning en een uitnodiging tot bewustwording. Zie het niet als medisch advies of vervanging van zorg, maar als ruimte om te voelen wat bij jou past en los te laten wat niet passend is.